اکثر ما هر روز رانندگی میکنیم. با خودرو سر کار می‌رویم و از سر کار بر می‌گردیم، مسیر مدرسه را صبح و عصر با خودرو طی میکنیم، نمی‌توانیم آخر هفته‌ها را بدون خودروهایمان سپری کنیم و دوست داریم در تعطیلات با خودروهایمان عازم سفرهای جاده‌ای باشیم.
اما چرا رانندگی شما را خسته می‌کند؟ هنگام رانندگی فقط روی صندلی خودرو نشسته‌اید، آیا غیر از این است؟
خیر دقیقا اینطور نیست. دلایل زیادی برای اینکه چرا رانندگی در شما احساس خستگی ایجاد می‌کند، وجود دارند. در زیر به برخی از رایج‌ترین دلایل اشاره میکنیم:
اینکه چه وقت از روز درحال رانندگی هستید، در خستگی شما تاثیرگذار است
بدن ما به طور طبیعی طوری برنامه‌ریزی شده است که شب بخوابیم و روز بیدار باشیم. این چرخه توسط ساعت درونی بدن یا ریتم شبانه‌روزی تنظیم می‌شود. همانطور که انتظار می‌رود بدن شما هنگام شب، چرخه خواب را تنظیم می‌کند اما هنگام عصر نیز تولید ملاتونین یا هورمون تنظیم خواب افزایش می‌یابد.
برگشتن به خانه با خودرو پس از کار در شیفت شبانه
کمبود خواب و رانندگی در زمان‌هایی که معمولا درحال خوابیدن هستید، دو دلیل شایع خستگی راننده هستند. دلیل دوم به‌خصوص در مورد کارکنانی که به صورت شیفتی کار می‌کنند و پس از کار زیاد به خانه بر می‌گردند، صدق می‌کند.
پرستاران، نگهبانان امنیتی و حتی کسانی که تا دیروقت در قهوه‌خانه‌ها یا صبح زود در نانوایی‌ها کار می‌کنند، خارج از ساعت کاری عادی که ۹ صبح تا ۵ عصر است، مشغول به کار هستند. این افراد معمولا هم دچار کمبود خواب هستند و هم در ساعاتی بر خلاف ساعت بیولوژیک بدنشان کار می‌کنند.
امنیت در کار یا شغل تنها یک جنبه ماجرا است؛ امنیت هنگام رانندگی در مسیر برگشت به خانه پس از یک شیفت کار طولانی نیز اهمیت دارد. خورشید درحال طلوع کردن است و مردم ساعت ۸ صبح در مسیر محل کارشان هستند، ولی این افراد پس از یک شیفت کاری که در ساعت پایانی روز قبل آغاز شده، در مسیر بازگشت به خانه هستند و خستگی یا خوابآلودگی این رانندگان همچنان ادامه دارد.
هنگامی که تشنه یا گرسنه هستید
همانطور که باید قبل از شروع یک سفر طولانی، باک خودروی خود را از بنزین پر کنید باید سوخت بدن خودتان را نیز تامین کنید.
خوردن یک خوراکی شیرین، شما را به طور لحظه‌ای خوشحال می‌کند و انرژی شما را افزایش می‌دهد. ولی این افزایش انرژی موقتی است و وقتی این اثر موقت از بین می‌رود، حتی بیشتر از قبل احساس خستگی خواهید کرد. وقتی با خودرو در مسیرهای طولانی سفر می‌کنید، غذاهایی با شاخص گلوکز پایین انتخاب کنید. این نوع غذاها مدت زمان طولانی‌تری تغذیه بدن شما را تامین می‌کنند زیرا آهسته‌تر و پیوسته‌تر انرژی آزاد می‌کنند.
در چه مکانی رانندگی می‌کنید؟
رانندگی در جاده‌های طولانی و خلوت، بیشتر از جاده‌های دیگر خسته‌کننده است. چرا که احساس می‌کنید پیشروی کندی دارید و فضای اطراف برایتان یکنواخت می‌شود. بدون رانندگان دیگر، موتور‌سوارها، چراغ‌های راهنمایی و دیگر عناصر جاده مانند تابلوهای توقف، تقاطع‌ها و خط‌کشی‌های نزدیک مدارس، مسیر رانندگی شما کسل‌کننده خواهد شد.
با رانندگی در این یکنواختی کسل‌کننده، احتمالا به‌تدریج احساس خوابآلودگی به شما دست می‌دهد. در چنین شرایطی سنجش محیط اطراف هیچ دشواری ندارد و ذهن شما را به چالش نمی‌کشد، زیرا ۱۰۰ کیلومتر قبل و بعد از شما یکسان است. همچنان که در یک مسیر واحد درحال رانندگی هستید و هیچ خودروی دیگری به چشم نمی‌خورد، سطح هوشیاری شما کم‌کم افت می‌کند. اگر مسیر برای شما آشنا باشد اوضاع ممکن است بدتر از این هم باشد.
علاوه‌براین، مدت زمان طولانی نشستن روی صندلی سرعت گردش خون شما را کاهش می‌دهد، زیرا با این کار بدنتان برای شما انرژی را ذخیره کرده و حالت خوابآلودگی در شما ایجاد می‌کند.
در کنار این موارد، مسیرهایی که دست‌اندازهای زیادی دارند، به مرور زمان باعث بروز درد در ستون فقرات و گردن شما می‌شوند و شما را کلافه می‌کنند.
رانندگی به تنهایی
یک راننده تنها با هیچ سرنشین یا دوستی در ارتباط نیست که با او صحبت کند، در رانندگی از او کمک بگیرد یا به علائم اولیه خوابآلودگی او توجه داشته باشد. طبق یک آمار در ۸۲ درصد از تصادفاتی که در اثر خوابآلودگی در رانندگی رخ داده‌اند، یک راننده تنها نقش داشته است.
مشکل کم‌خوابی
بیشتر افراد بالغ و سالم هر شب حدودا به ۷٫۵ تا ۹ ساعت خواب با کیفیت نیاز دارند. با این حال اکثر افراد از خواب کافی به اندازه ذکرشده برخوردار نیستند. آیا حتی آخرین باری که در یک روز کاری عادی، واقعا احساس کردید خواب و استراحت کافی داشتید را به یاد می‌آورید؟
احتمالا مقداری کم‌خوابی دارید. ساعت‌های خوابی که دیروقت هنگام شب یا صبح زود در طول هفته کاری از دست داده‌اید به همراه بیدار‌ماندن تا دیروقت در شب شنبه، به مرور جمع می‌شوند و مقدار محرومیت شما از خواب بسیار زیاد خواهد شد.
تنها راه پرداخت این بدهی خوابیدن است. زندگی اجتماعی پرمشغله، مسئولیت‌های خانوادگی و ساعات کاری طولانی‌تر، نه تنها در مقدار خوابی که هر شب دریافت میکنیم بلکه در کیفیت این خواب نیز تاثیر منفی می‌گذارند. خستگی مدت زمان واکنش شما را شدیدا به تاخیر می‌اندازد و باعث می‌شود رانندگی مانند یک کار طاقت‌فرسا احساس شود.
حتی اگر فکر می‌کنید که خسته نیستید، احتمال دارد پشت فرمان به خواب فرو روید
واقعیت این است که برای انسان‌ها بسیار دشوار است میزان خستگی یا خوابآلودگی خودشان را بسنجند. ما نوعی اعتماد‌به‌نفس کاذب نیز داریم. وقتی به خودمان تلقین میکنیم که وضعیتمان برای رانندگی مناسب است و چند دقیقه دیگر به خانه خواهیم رسید، واقعا درک نمی‌کنیم که چطور خوابآلودگی به بدن ما غلبه می‌کند.
وقتی احساس خستگی زیاد میکنیم به چه معناست؟
سعی کنید دوران دبیرستان یا دانشگاه را به خاطر بیاورید و درباره آن سه ساعتی که موقع امتحانات باید روی صندلی می‌نشستید فکر کنید. مسلما کل سه ساعت را نشسته بودید و انرژی جسمانی اندکی صرف کردید ولی وقتی جلسه امتحان را ترک کردید احساس خستگی ذهنی زیادی داشتید.
همین موضوع هنگام رانندگی نیز اتفاق می‌افتد، زیرا دائما حواستان به محیط اطراف است، به چیزهایی که می‌بینید یا می‌شنوید واکنش نشان می‌دهید و تمام این کارها را درحالی‌که با سرعت مناسب و در مسیر مناسب با خودروی خود درحال حرکت هستید، انجام می‌دهید.
بنابراین با اینکه بدن شما فقط روی صندلی نشسته است ولی از لحظه‌ای که موتور خودرو را روشن می‌کنید، مسئول واکنش‌نشان‌دادن به تمام رویدادهایی هستید که در اطراف شما رخ می‌دهد.
با چه خودرویی رانندگی می‌کنید؟
کیفیت سواری خودرو، تنظیم درست صندلی، سلامت سیستم تعلیق، روشنایی مناسب چراغ‌ها در شب‌ها و… همگی در خستگی شما نقش دارند. برای مثال، خودروهای آفرودی قدیمی یا خودروهای اسپرت جدید به واسطه خشکی بسیار زیاد سیستم تعلیق، تکان‌های زیادی را به بدن راننده منتقل می‌کنند و این امر باعث خستگی بیشتر خواهد شد. همچنین سروصدای زیاد کابین و صدای پیچیدن باد و زوزه لاستیک‌ها نیز اگر بیش از حد به داخل کابین راه بیابد، خستگی را دو چندان خواهد کرد. اگر اهل رانندگی در مسیرهای طولانی هستید، خودرویی را انتخاب کنید که نرم‌ترین و ساکت‌ترین سواری را داشته باشد.
برای غلبه بر خستگی چه کنید؟
همانطور که گفتیم، پیش از هر چیز باید خواب کافی داشته باشید. اما به طور معمول در هنگام رانندگی می‌توانید با توقف‌های مرتب (هر ساعت ۵ الی ۱۰ دقیقه)، نرمش بدن در این استراحت‌ها، نوشیدن چای و قهوه، پایین‌کشیدن پنجره و استشمام هوای آزاد، گوش دادن به موسیقی و… سطح هوشیاری‌تان را بالا نگاه دارید. به هیچ عنوان در یک شبانه‌روز بیشتر از ۸ ساعت رانندگی نکنید.
